Prof.Dr.İpek Akman Hakkında

Demir Eksikliği

Demir kırmızı kan hücreleri içinde bulunan hemoglobin sentezi için gereklidir. Bu nedenle demir eksikliğinin en önemli sonucu kansızlıktır. Ayrıca demir eksikliğinin nörolojik ve entellektüel fonksiyonlar üzerine olumsuz etki yaptığı da bilinmektedir. Demir eksikliği olan çocuklarda mental ve motor gelişim skorları daha düşük olur, dikkat eksikliği daha sık görülür. Ülkemizde demir eksikliğine bağlı kansızlık ( anemi ) oldukça sıktır. Bu oranlar yaş gruplarına göre şöyledir :
İlk 1 yıl demir eksikliği anemisi görülme sıklığı % 10
2-5 yaş % 15
6-11 yaş % 5
19-40 yaşındaki kadınlarda % 20

Demir eksikliğinin nedenleri arasında diyetle yetersiz demir alımı veya kan kaybı ( kronik ishal, ülser, polip ve parazitik enfeksiyonlara bağlı bağırsak kanaması ) sayılabilir. Hamile kadınlara, süt çocuklarına ve vejetaryan diyetle beslenenlere demir eksikliği geliştirmemeleri için düşük doz demir verilmelidir. Aşağıdaki tabloda demir eksikliğinin önlenmesi için öneriler sunulmuştur.

Tablo : Demir eksikliği gelişiminden korunma yolları
1-Bebekler ilk 4-6 ay sadece anne sütü ile beslenmelidir. Anne sütü içindeki demir bağırsaklardan çok iyi emilir.
2-Bebek 4-6 aylık olduğunda ek gıdalara geçilmelidir.Bu dönemde demirle zenginleştirilmiş tahıllar ile demirin emilimini arttıran C vitamini içeren sebze ve meyve pürelerinin verilmesi uygun olur.
3-Bebeklere ilk 12 ay inek sütü verilmemelidir.
4-Anne sütü ile beslenen zamanında doğmuş bebeklere 6 aylık olduklarında , prematüre ve düşük doğum ağırlıklı ( < 2.5 kg ) bebeklere ise 1 aylık olduklarında çocuk doktorlarının denetiminde koruyucu dozda demir verilmelidir.
5-Bebeğe anne sütü verilemediyse, demirle zenginleştirilmiş formüla kullanılması uygun olur.
6-1-5 yaş arasındaki çocuklar günde 750 mlden fazla inek sütü tüketmemelidir. Bu çocukların et, yumurta, yeşil sebze , baklagil ve fındık gibi demirden zengin gıda almaları sağlanmalıdır.

Demir eksikliğinin erken tanısı için periyodik aralıklarla kan sayımı yapılmalıdır. Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebekler 6 aylık olduklarında, zamanında doğmuş bebeklerin ise 9-12. aylarında hemoglobin düzeyleri ölçülmelidir. Eğer hemoglobin düzeyi düşük bulunursa çocuk doktorunun önerileriyle demir tedavisi başlanmalıdır. Demirin emiliminin daha iyi olması için ilaç aç karnına alınmalı ve C vitamininden zengin gıdalar bolca tüketilmelidir. Demir eksikliği anemisinin tedavisi kan sayımı kontrolü ile 3 ay sürdürülmelidir.